Η αντίδραση για την ανάρτηση του στίχου που επιλέχθηκε και συμπληρώθηκε τελικά με την πλήρη φράση «Να μη βιαζόμεθα, είν' επικίνδυνον πράγμα η βία» (αφού βία στον στίχο του Καβάφη, σημαίνει βιασύνη κι όχι την τρέχουσα έννοια της βίας), έφερε στο τραπέζι της συζήτησης έννοιες όπως τα όρια της ποίησης στον δημόσιο χώρο, τα ρίσκα της, την αποσπασματικότητά της, την επαφή της ποίησης με τη διαφήμιση, την ιδεολογία, την προπαγάνδα. Οι δε αντιδράσεις παραλληλίστηκαν έως και «θεολογικού τύπου» ερμηνείες για τη διαφύλαξη του νοήματος της ποίησης του αλεξανδρινού ποιητή.
Για το έργο του Καβάφη, ο κάτοχος του Αρχείου του, το 'Ιδρυμα Ωνάση, θα αναπτύξει 19 δράσεις έως την επόμενη χρονιά. Σαν προπομπός λειτούργησε αυτή που βρίσκεται σε εξέλιξη, με την ανάρτηση εννέα στίχων με μεγάλα γράμματα, σε λεωφορεία, τρόλεϊ και μετρό. Προκάλεσε διαδικτυακό «τρολάρισμα» ακόμα και σατιρικές παραμορφώσεις του στίχου από μπλόγκερς, με ρεφρέν λαϊκών τραγουδιών, που αναρτήθηκαν πάνω στα κόκκινα λεωφορεία. «'Εχουμε βαθύ ιστορικό και πολιτιστικό κενό. Η εκπαίδευση των μαθητών στα σχολεία είναι ανεπαρκής, η διαδικασία για τη γνώση στον αιώνα της πληροφορίας είναι δύσκολη και στην ψηφιακή πόλη, οι άνθρωποι διεκδικούν φαντασιακά, μέσω των μίντια, τα αιτήματά τους κι όχι με την ύπαρξή τους». Κάπως έτσι σχολίασε την κατάσταση ο δημοσιογράφος Σταύρος Διοσκουρίδης, βασικό στέλεχος του διαδικτυακού περιοδικού Popaganda, χαρακτηρίζοντας παράλληλα θετική την καμπάνια του Αρχείου Καβάφη, αρκεί «να έχει συνέχεια όχι μόνο με τον Καβάφη, αλλά και με άλλους σύγχρονους ποιητές» όπως είπε.
Σε μια μιντιακή κοινωνία, η ποίηση στον δημόσιο χώρο έχει ρίσκο, το ρίσκο της ίδιας της δημοκρατίας, με την οποία ο δημόσιος χώρος ανταγωνίζεται για την εξουσία της δημιουργίας, παρατήρησε ο Στάθης Γουργουρής, καθηγητής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο Columbia.
« Η ένσταση στην επιλογή των στίχων είναι αναπόφευκτη» είπε χαρακτηριστικά «όμως η κριτική που έγινε είναι η πιο εύκολη γιατί είναι κυριολεκτικά συντηρητική, καθώς προσπαθεί να συντηρήσει ένα αρχείο σε στενά πλαίσια, να μην το αφήσει να ανοίξει». Όπως επίσης ότι «δεν είναι αυταπόδεικτο πού ανήκει το ποιητικό έργο. Στο έθνος; στην ελίτ των ειδικών; στην γλώσσα; Κάθε εποχή κρίνει τον ποιητή κι αυτό είναι η ζωντάνια της ποίησης, η ανεξάντλητη διαδικασία του ποιείν. Η αντίδραση ειρωνείας που είδαμε στα facebook, στην ειρωνεία της ποίησης του Καβάφη νομίζω ότι τιμά την ποίηση» υπογράμμισε.
Τα πράγματα βιάζονται και πρέπει να το λαμβάνουμε υπόψη. Είναι η άποψη που εξέφρασε ο Κύρκος Δοξιάδης, καθηγητής Κοινωνικής Θεωρίας, αναφερόμενος στο επικίνδυνο καθεστώς της προπαγάνδας «που αυξάνεται και εντείνεται στην Ελλάδα των μνημονίων, επιφέροντας πόλωση», με αιχμή την βία και την θεωρία των δύο άκρων για την οποία προκλήθηκαν έντονες αντιδράσεις: «Να μην βιαζόμαστε, είναι επικίνδυνο πράγμα η βιασύνη» παραίνεσε ο Κ. Δοξιάδης, «επειδή η προπαγάνδα ασκεί βία στον λόγο των άλλων, παραποιώντας τον».
Ήταν τελικά ο στίχος του Καβάφη το απόλυτο κακό; αναρωτήθηκε ο Τάκης Καφετζής, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, για να επισημάνει ότι «η βία του επίσημου κράτους μεταστρέφεται σε κοινωνικό μίσος» και αντίστοιχα ότι «δια της κατάφασης και όχι δια της άρνησης σμιλεύεται η ταυτότητά μας», βάζοντας ένα σκέλος πολιτικού διακυβεύματος στη συζήτηση που άνοιξε η καμπάνια του Αρχείου Καβάφη.
Για τον τρόμο του θραύσματος, έκανε λόγο ο Δημήτρης Πλάντζος, καθηγητής Αρχαιολογίας, παραθέτοντας αποσπάσματα από το έργο του στοχαστή Μπένγιαμιν Βάλτερ «Μονόδρομος» με το επιχείρημα ότι «ο Μπένγιαμιν Βάλτερ και ο Κωνσταντίνος Καβάφης είναι και οι δύο αρχαιολόγοι, περιπατητές. Καταπιάνονται με το αποτύπωμα της Ιστορίας, δεν τους απασχολεί η επιβεβαίωση του παρελθόντος αλλά η επαναγραφή του αρχαίου σημείου στην παρούσα στιγμή… Στα δημοσιεύματα και τις αντιδράσεις για την καμπάνια του Αρχείου Καβάφη στα μέσα μαζικής μεταφοράς, είδαμε ότι για τον Έλληνα διανούμενο, ο Καβάφης προστέθηκε στον τρόμο του θραύσματος και την φοβική αρχαιολατρεία».
Δεν υπάρχει μία και μοναδική ιστορική πρόσληψη του καβαφικού έργου ούτε «ένας θεματοφύλακας του έργου του», υποστήριξε η Ελένη Παπαργυρίου, λέκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας. Η κριτική που ασκήθηκε στον επίμαχο στίχο «είν' επικίνδυνον πράγμα η βία», θυμίζει, σύμφωνα με την ίδια, «θεολογική ερμηνεία διαφύλαξης του δόγματος. Των θεολογικών κειμένων από στρέβλωση». Όσο για τους αποσπασματικούς στίχους του στα μέσα μαζικής μεταφοράς, πιστεύει ότι «λειτουργούν αθόρυβα, τους ψάχνεις στη σκακιέρα της πόλης. Το προβοκατόρικο ύφος τους σε κάνει να αναζητάς το πλήρες κείμενο. Αλλωστε, ο Καβάφης, τσιτάρεται πολύ σαν παροιμία, σε συνθήκες υποτέλειας Για παράδειγμα το «Περιμένοντας τους Βαρβάρους». Η ποίησή του γίνεται συλλογικό κτήμα» .
Κατά τον Θεόφιλο Τραμπούλη, κριτικό, δημοσιογράφο και μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Unfollow, «οι στίχοι του Καβάφη που χρησιμοποιήθηκαν στην καμπάνια του Αρχείου Καβάφη, έπρεπε να είναι ακόμα πιο αποσπασματικοί, επειδή η μαγεία της ποίησης δεν βρίσκεται στο να ανασυνθέσουμε ένα ποίημα αλλά προκύπτει από τη μη απόδοση νοήματος».
Τη συζήτηση, συντόνισε ο Δημήτρης Παπανικολάου, λέκτορας Νεοελληνικών Σπουδών.
http://www.enikos.gr
ΤΗΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ ΕΧΕΙ Ο ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΑΥΤΩΝ ΚΑΙ Η ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ.
ΑΡΘΡΑ ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΝΑ ΤΑΥΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΩΝ ΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΜΑΣ.
tag"s
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
